အဆုတ်ကင်ဆာ

အဆုတ်ကင်ဆာဆိုတာဘာလဲ ?

အဆုတ်ကင်ဆာသည် အဆုတ်၏ တစ်ရှူးများမှ အစပြုပါသည်။ အဆုတ်ကင်ဆာအများစုသည် လေဝင်ပေါက်များ ဖုံးအုပ်ထားသော ဆဲလ်များမှ စတင်သည်။

အဆုတ်ကင်ဆာက ဘယ်လောက်အဖြစ်များလဲ။

Iစင်္ကာပူတွင် အဆုတ်ကင်ဆာသည် အမျိုးသားများနှင့် အမျိုးသမီးများတွင် တတိယမြောက် အဖြစ်အများဆုံး ကင်ဆာဖြစ်ပြီး အမျိုးသားများတွင် ကင်ဆာအားလုံး၏ (၁၃) ရာခိုင်နှုန်းကျော်နှင့် အမျိုးသမီးများတွင် ကင်ဆာအားလုံး၏ (၈) ရာခိုင်နှုန်း နီးပါးရှိသည်¹။ အသက်ကြီးလာသည်နှင့်အမျှ အဆုတ်ကင်ဆာ ဖြစ်ပွားနိုင်ချေ ပိုများသည်။ ဤရောဂါရှိသူအများစုသည် အသက် (၆၅) နှစ်နောက်ပိုင်းတွင် ရောဂါရှာဖွေတွေ့ရှိကြသည်²။

ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် အဆုတ်ကင်ဆာဖြစ်ပွားမှုနှင့် သေဆုံးမှုအရေအတွက်သည် ဆယ်စုနှစ် (၂) ခုခန့် နောက်ကျကျန်နေသဖြင့် ဆေးလိပ်ကပ်ရောဂါကို အနီးကပ်ထင်ဟပ်စေပါသည်²။ လူထုကျန်းမာရေးစာတိုပေးပို့မှုသည် လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းသို့ရောက်ရှိလာသည်နှင့်အမျှ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း၏အန္တရာယ်များကို လူများပိုမိုသိရှိလာပြီး ဆေးလိပ်ဖြတ်ရန် သို့မဟုတ် လုံးဝမစတင်ရန် လှုံ့ဆော်ခံခဲ့ရသည်။

ဆေးလိပ်သောက်သူဦးရေ ဆက်လက်ကျဆင်းနေသဖြင့် လွန်ခဲ့သောဆယ်စုနှစ်များအတွင်း အဆုတ်ကင်ဆာဖြစ်ပွားမှုအရေအတွက်မှာ ဆက်တိုက်ကျဆင်းနေပါသည်။ အဆုတ်ကင်ဆာကို ကုသရာတွင် မကြာသေးမီက တိုးတက်မှုများအပြင် စစ်ဆေးမှုမှတစ်ဆင့် အစောပိုင်းအဆင့် ကင်ဆာကို သိရှိနိုင်မှု တိုးလာခြင်းကြောင့်လည်း အဆုတ်ကင်ဆာ၏ ရှင်သန်မှုကို တိုးတက်စေပါသည်²။

အဆုတ်ကင်ဆာအမျိုးအစားများ

အဓိက အမျိုးအစား နှစ်မျိုးမှာ သေးငယ်သောဆဲလ်မှဖြစ်သော အဆုတ်ကင်ဆာ (SCLC) နှင့် သေးငယ်သော ဆဲလ်မဟုတ်သော အဆုတ်ကင်ဆာ (NSCLC) ဖြစ်သည်။ ၎င်းကို အဏုကြည့်မှန်ပြောင်းဖြင့် ဆဲလ်များကြည့်ရှုပုံပေါ်အခြေခံ၍ ၎င်းကို ရောဂါရှာဖွေသည်။

• ဆဲလ်ငယ်မဟုတ်သော အဆုတ်ကင်ဆာ (NSCLC)

  NSCLC သည် အဆုတ်ကင်ဆာ၏ (၈၀)ရာခိုင်နှုန်း ခန့်ပါဝင်သော အဆုတ်ကင်ဆာအမျိုးအစားဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် SCLC ထက် ပြင်းထန်မှုနည်းသည်။ စောစီးစွာရှာဖွေတွေ့ရှိပါက၊ ခွဲစိတ်ကုသခြင်းနှင့်/သို့မဟုတ် ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုထုံးများ၊ ဓာတုကုထုံးများသည် ပျောက်ကင်းရန်အခွင့်အလမ်းကို ပေးစွမ်းနိုင်ပါသည်³။

• သေးငယ်သော ဆဲလ်ဖြင့်ဖြစ်သော အဆုတ်ကင်ဆာ (SCLC)

  SCLC သည် လျင်မြန်စွာ ကြီးထွားလာပြီး သွေးကြော နှင့် lymphatics ပြန်ရည်ကြော များမှတဆင့် ခန္ဓာကိုယ်၏ အခြားအစိတ်အပိုင်းများသို့ လျင်မြန်စွာ ပျံ့နှံ့သွားပါသည်။ မကြာခဏရောဂါရှာဖွေရေးတွင်အဆင့်မြင့်သည်။ ၎င်းကို ဓာတုကုထုံးတစ်ခုတည်းဖြင့် ကုသခြင်း သို့မဟုတ် ဓာတ်ရောင်ခြည်ဖြင့် ကုသခြင်းတို့ဖြင့် ကုသလေ့ရှိသည်³။

အဆုတ်ကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်ခြေ အကြောင်းရင်းများ

လူတစ်ဦးသည် အဆုတ်ကင်ဆာဖြစ်ပွားရခြင်းအကြောင်းအရင်းကို ဆရာဝန်များက အမြဲတမ်းရှင်းပြ၍မရပါ။ သို့သော်၊ အချို့သောအန္တရာယ်အချက်များရှိသည့်လူသည် အခြားသူများထက် အဆုတ်ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ချေပိုများနိုင်သည်ကို သိရှိရပါသည်^4,6။

• ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း။

  ဆေးလိပ်သောက်သူတွေဟာ အဆုတ်ကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်ခြေ အမြင့်ဆုံးပါ။ ဆေးလိပ်သောက်သည့်အချိန်နှင့် ဆေးလိပ်အရေအတွက်တို့နှင့်အတူ ယင်းအန္တရာယ်သည် တိုးလာသည်။ ဆေးပြင်းလိပ်သောက်ခြင်း၊ ပိုက်ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း၊ ကတ္တရာစေးနည်းသော သို့မဟုတ် 'အလင်း' စီးကရက်များနှင့် menthol စီးကရက်များအားလုံးသည် ပုံမှန်စီးကရက်သောက်ခြင်းကဲ့သို့ အလားတူအန္တရာယ်ရှိသည်။

• တခြားသူများ၏ မီးခိုးငွေ့များနှင့် ထိတွေ့ခြင်း။

  ဥပမာ- သင့်အိမ်ထောင်စုဝင်တစ်ယောက် ဆေးလိပ်သောက်ရင် သင့်မှာ အဆုတ်ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေ တိုးလာပါတယ်။

• အချို့သော အရာဝတ္ထုများနှင့် ထိတွေ့ခြင်း။

  အဆောက်အဦ၊ အလုပ်ခွင်နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်တွင် တွေ့ရသော ရေဒွန် (ရေဒီယိုသတ္တိကြွဓာတ်ငွေ့)၊ ကျောက်ဂွမ်း၊ အာဆင်းနစ်၊ ခရိုမီယမ်နှင့် နီကယ်စသည့် အချို့သောပစ္စည်းများသည် အထူးသဖြင့် ဆေးလိပ်သောက်သူများတွင် အဆုတ်ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ချေကို တိုးမြင့်စေသည်။

• ရင်ဘတ်သို့ ယခင်ဓါတ်ရောင်ခြည်ပေးထားဖူးခြင်း

  အခြားကင်ဆာများအတွက် ရင်ဘတ်ကို ဓာတ်ရောင်ခြည် ကုထုံးခံယူသူများသည် အဆုတ်ကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်ခြေ ပိုများသည်။

• ကိုယ်ရေးရာဇဝင်

  အဆုတ်ကင်ဆာဖြစ်ဖူးရင် နောက်အဆုတ်ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ချေ ပိုများပါတယ်။

• မိသားစုရာဇဝင်

  အဆုတ်ကင်ဆာ ပထမအဆင့် ဆွေမျိုး (မိဘ၊ မွေးချင်း သို့မဟုတ် ကလေး) ရှိသူများတွင် အထူးသဖြင့် ဆွေမျိုးငယ်တွင် ရောဂါရှာဖွေတွေ့ရှိပါက ရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေ ပိုများသည်။ မျှဝေထားသော မျိုးရိုးဗီဇကြောင့် ဤအန္တရာယ်သည် မည်မျှနှင့် မျှဝေထားသော အိမ်တွင်းထိတွေ့မှုမှ မည်မျှရှိသည်ကို မရှင်းလင်းပါ။

အဆုတ်ကင်ဆာရဲ့ လက္ခဏာတွေနဲ့ လက္ခဏာတွေက ဘာတွေလဲ။

အစောပိုင်း အဆုတ်ကင်ဆာသည် မကြာခဏ ရောဂါလက္ခဏာ မပြတတ်ပါ။ ဒါပေမယ့် ကင်ဆာ ကြီးထွားလာတာနဲ့အမျှ အဖြစ်များတဲ့ လက္ခဏာတွေလည်း ပါဝင်နိုင်ပါတယ်⁷။

• ချောင်းဆိုးခြင်းသည် ပိုဆိုးလာသည် သို့မဟုတ် မပျောက်ပါ။
• အသက်ရှုကျပ်ခြင်းကဲ့သို့သော အသက်ရှူရခက်ခဲခြင်း။
• ရင်ဘတ်အဆက်မပြတ်နာကျင်ခြင်း။
• ချောင်းဆိုးသွေးပါခြင်း။
• ဆူညံသောအသံ
• အဆုတ်ရောင်ခြင်းကဲ့သို့သော မကြာခဏ အဆုတ်ရောင်ရောဂါများ
• တစ်ချိန်လုံး အရမ်းပင်ပန်းနေသလို ခံစားရတယ်။
• အကြောင်းရင်းမသိဘဲ ကိုယ်အလေးချိန်ကျခြင်း။

အခြားကျန်းမာရေးပြဿနာများသည် ဤလက္ခဏာအချို့ကို ဖြစ်စေနိုင်သောကြောင့် ဤလက္ခဏာများသည် ကင်ဆာကြောင့်မဟုတ်ပေ။ သို့သော်လည်း ထိုကဲ့သို့ လက္ခဏာများ ဆက်လက်ရှိနေပါက ဆရာဝန်နှင့် အမြန်ဆုံးပြသပြီး ကုသမှုခံယူသင့်ပါသည်။

အဆုတ်ကင်ဆာကို ရောဂါရှာဖွေသတ်မှတ်ခြင်း

အကယ်၍ သင့်တွင် အဆုတ်ကင်ဆာဟု ညွှန်ပြသော လက္ခဏာများရှိနေပါက သင့်ဆရာဝန်သည် သင့်ရောဂါလက္ခဏာများ၏ အကြောင်းရင်းကို သေချာသိရှိရန် နောက်ထပ်စစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်မည်ဖြစ်သည်။ သင်သည် အချို့သော သွေးစစ်ဆေးမှုများနှင့် ဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း သို့မဟုတ် စကင်န်ပြုလုပ်ရန် လိုအပ်နိုင်သည်⁸။

• ဆေးခန်းမှတ်တမ်းနှင့် စစ်ဆေးစမ်းသပ်မှု

  သင့်ဆရာဝန်သည် သင့်ကိုယ်ရေးကိုယ်တာနှင့် မိသားစုကျန်းမာရေးရာဇဝင်ကို မေးမြန်းပြီး အဆုတ်ကင်ဆာ၏လက္ခဏာများကို ရှာဖွေရန် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာစစ်ဆေးမှုကို ပြုလုပ်မည်ဖြစ်သည်။

• ရင်ဘတ်ဓာတ်မှန်

  ရင်ဘတ်ဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်းသည် မကြာခဏဆိုသလို အဆုတ်အတွင်း မူမမှန်မှုများကို ရှာဖွေရန် ပထမဆုံးစမ်းသပ်မှုဖြစ်သည်။ မသင်္ကာစရာတစ်ခုခုကိုတွေ့မြင်ရပါက၊ ပိုမိုအသေးစိတ်သောရုပ်ပုံရရှိရန် သင့်ဆရာဝန်က နောက်ထပ်စစ်ဆေးမှုများကို ညွှန်ကြားနိုင်ပါသည်။

• Computed Tomography (CT) Scan

  CT စကင်န်သည် ဓာတ်ပုံများစွာကို ရိုက်ယူကာ သင့်အဆုတ်၏အသေးစိတ်အချက်အလက်များကိုပြသရန် ၎င်းတို့ကိုပေါင်းစပ်ထားသော အထူးဓာတ်မှန်စက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်းဖြင့် မမြင်နိုင်သော သင့်အဆုတ်အတွင်းရှိ သေးငယ်သောအစုအဝေးများကို ဖော်ထုတ်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ပြန်ရည်ကျိတ်များ ပုံမှန်မဟုတ်ခြင်း ရှိ၊မရှိကိုလည်း သိနိုင်သည်။

ထို့နောက် သင့်ဆရာဝန်သည် အဆုတ်ကင်ဆာကို သံသယလွန်ကဲပါက ရောဂါရှာဖွေတွေ့ရှိမှုကို အတည်ပြုရန် အောက်ပါစစ်ဆေးမှုတစ်ခု သို့မဟုတ် တစ်ခုထက်ပိုသောစစ်ဆေးမှုများကို အမိန့်ပေးနိုင်ပါသည်⁸။

• Bronchoscopy

  ဆရာဝန်သည် ပါးလွှာသောအလင်းပြွန် (bronchoscope) ကို နှာခေါင်း သို့မဟုတ် ပါးစပ်မှတဆင့် အဆုတ်ထဲသို့ထည့်သည်။ ဆရာဝန်သည် အပ်၊ စုတ်တံ သို့မဟုတ် အခြားကိရိယာဖြင့် ဆဲလ်နမူနာကို ယူနိုင်သည်။ ဆရာဝန်သည် ရေထဲတွင် ဆဲလ်များစုဆောင်းရန် ဧရိယာကို ရေဖြင့် ဆေးပေးနိုင်သည်။

• Thoracocentesis

  အဆုတ်တစ်ဝိုက်တွင် အရည်များစုပုံခြင်း (pleural effusion) ရှိပါက ဆရာဝန်သည် အရေပြားအတွင်း ထိုးသွင်းထားသော အပ်တစ်ချောင်းမှတစ်ဆင့် အရည်အချို့ကို စုဆောင်းနိုင်သည်။

• CT လမ်းညွှန်အသားစ စစ်ဆေးခြင်း။

  ဆရာဝန်သည် CT စကင်န်၏ လမ်းညွှန်မှုအောက်တွင် တစ်ရှူး သို့မဟုတ် အရည်များကို ဖယ်ရှားရန် ပါးလွှာသော အပ်တစ်ချောင်းကို အသုံးပြုသည်။

• အသားစကို ဖွင့်ယူစစ်ဆေးခြင်း

  အကျိတ်တစ်သျှူးရရှိရန် ခက်ခဲသောကိစ္စများတွင်၊ ရင်ဘတ်နံရံရှိ ခွဲစိတ်မှုမှတစ်ဆင့် အဆုတ်အကျိတ် သို့မဟုတ် ပြန်ရည်ကျိတ်များကို တိုက်ရိုက် အသားစယူ၍ ပြုလုပ်ရန် လိုအပ်ပါသည်။

အဆုတ်ကင်ဆာကို ဘယ်လိုအကဲဖြတ်သလဲ။

အဆုတ်ကင်ဆာကို ရောဂါရှာဖွေတွေ့ရှိပြီးနောက်တွင် ကင်ဆာဆဲလ်များသည် အဆုတ်မှ ခန္ဓာကိုယ်၏ အခြားအစိတ်အပိုင်းများသို့ ပျံ့နှံ့သွားခြင်း ရှိ၊မရှိ စစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်သည်။

အဆုတ်ကင်ဆာ အမျိုးအစားအပြင် အကောင်းဆုံးကုသမှုကို စီစဉ်ရန် သင့်ဆရာဝန်သည် ရောဂါ၏အတိုင်းအတာ (အဆင့်) ကို သိရှိရန် လိုအပ်သည်။ ပုံမှန်အားဖြင့် CT စကင်န်များ၊ PET-CT စကင်န်များ သို့မဟုတ် MRI တို့ဖြင့်ပြုလုပ်၍ သတ်မှတ်ထားသော အဆင့်သည် ကင်ဆာပျံ့နှံ့သွားခြင်း ရှိ၊ မရှိ သိရှိရန် လုပ်ဆောင်ပြီး ဖြစ်ပါက ခန္ဓာကိုယ်၏ မည်သည့် အစိတ်အပိုင်းများထံ ရောက်သွားသည်ကို သိရှိရန် လုပ်ဆောင်သည်။ အဆုတ်ကင်ဆာသည် ပြန်ရည်ကျိတ်များ၊ ဦးနှောက်၊ အရိုးများ၊ အသည်းနှင့် adrenal glands များသို့ ပျံ့နှံ့သွားတတ်သည်။

သေးငယ်သောဆဲလ်အဆုတ်ကင်ဆာ၏ အဆင့်မျာ⁹း

• ကန့်သတ်အဆင့်

  ကင်ဆာကို အဆုတ်တစ်ခုတည်းနှင့် ၎င်း၏အနီးနားတစ်ရှူးများတွင်သာ တွေ့ရှိရသည်။

• ကျယ်ပြန့်သောအဆင့်

  ကင်ဆာကို အဆုတ်အပြင်ဘက် တစ်ရှူးများတွင် တွေ့ရှိရသည်။

ဆဲလ်ငယ်မဟုတ်သော အဆုတ်ကင်ဆာ အဆင့်မျာ¹⁰း

• အဆင့် ( ၀ )

  ကင်ဆာဆဲလ်များကို အဆုတ်၏ အတွင်းဆုံးအလွှာတွင်သာ တွေ့ရှိရသည်။ အကျိတ်သည် ဤအလွှာမှတဆင့် မကြီးထွားသေးပါ။ အဆင့် 0 အကျိတ်ကို carcinoma in situ လို့လည်း ခေါ်ပါတယ်။

• အဆင့် ( တစ် )

  ကင်ဆာသည် အဆုတ်တွင်သာရှိပြီး ပြန်ရည်ကျိတ်များသို့ မပျံ့နှံ့ပါ။

• အဆင့် (နှစ် )

  ကင်ဆာသည် အနီးနားရှိ ပြန်ရည်ကျိတ်များ၊ ရင်ဘတ်နံရံ၊ diaphragm၊ အဆုတ်၏အလွှာ သို့မဟုတ် နှလုံးပတ်ပတ်လည်ရှိ အပြင်ဘက်အလွှာများသို့ ပျံ့နှံ့သွားပါသည်။

• အဆင့် (သုံး )

  ကင်ဆာသည် နှလုံးနှင့် အဆုတ်ကြား ရင်ဘတ်ရှိ ပြန်ရည်ကျိတ်များသို့ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပျံ့နှံ့သွားသော်လည်း ခန္ဓာကိုယ်၏ အခြားအလှမ်းဝေးသော အစိတ်အပိုင်းများသို့ ပျံ့နှံ့ခြင်းမရှိပေ။

• အဆင့် (လေး )

  ကင်ဆာသည် အဆုတ်နှစ်ခုလုံး၊ အဆုတ် သို့မဟုတ် နှလုံးတစ်ဝိုက်ရှိ အရည်များ သို့မဟုတ် ခန္ဓာကိုယ်၏ အခြားအဝေးတစ်နေရာသို့ ပျံ့နှံ့သွားပါသည်။

အဆုတ်ကင်ဆာကုသမှုနည်းလမ်းများ

အဆုတ်ကင်ဆာ၏ အဆင့်ပေါ် မူတည်၍ ကုသခြင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ကုသရန်၊ အသက်ရှည်စေရန် ရောဂါထိန်းချုပ်ခြင်း သို့မဟုတ် ရောဂါလက္ခဏာများကို စီမံခန့်ခွဲခြင်းနှင့် နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများကို ကာကွယ်ခြင်းနှင့် ဘဝအရည်အသွေးကို မြှင့်တင်ရန်ဖြစ်သည်။

တနေရာတည်းမဟုတ်သော ဆဲလ်အသေးစားမဟုတ်သော အဆုတ်ကင်ဆာများ အတွက်၊ ကုသမှုတွင် ဓာတုကုထုံးဖြင့် သို့မဟုတ် မပါဘဲ ခွဲစိတ်ခြင်း၊ ဓာတ်ရောင်ခြည်တစ်ခုတည်း သို့မဟုတ် ပေါင်းစပ်ဓာတုကုထုံးနှင့် ဓာတ်ရောင်ခြည်ပေးခြင်းတို့ ပါဝင်ပါသည်¹¹။

ပိုမိုအဆင့်မြင့်သော သေးငယ်သောဆဲလ်မဟုတ်သော အဆုတ်ကင်ဆာများ အတွက် ကုသမှုသည် ဓာတုကုထုံးနှင့် ဓာတ်ရောင်ခြည် ကုထုံးများ ပါဝင်နိုင်ပြီး ရွေးချယ်ထားသော ကိစ္စများတွင် ပစ်မှတ်ထားသော ကုထုံးနှင့် ခုခံအားကုထုံးများ ပေါင်းထည့်ခြင်း¹¹၊၊

သေး ငယ်သော အဆုတ်ကင်ဆာ အများ စုကို ဓာတ်ရောင်ခြည် ကုထုံးနှင့် ခုခံအား ကုထုံးများ မပါဘဲ ဓာတုကုထုံးဖြင့် ကုသသည်။ အခြေအနေအားလုံးတွင်၊ ကုသမှုရွေးချယ်မှုသည် လူနာ၏ အလုံးစုံကျန်းမာရေးနှင့် နှစ်သက်မှုများအပြင် အကျိတ်၏လက္ခဏာများ (ဥပမာ အရွယ်အစား၊ တည်နေရာ၊ အမျိုးအစား၊ အဆင့်) ပေါ်တွင် မူတည်သည်။ အောက်ဖော်ပြပါ ကုသမှုပုံစံများကို တစ်ဦးတည်း သို့မဟုတ် ပေါင်းစပ်အသုံးပြုနိုင်ပါသည်¹³။

• ခွဲစိတ်ကုသနည်း

  အဆုတ်ကင်ဆာအတွက် ခွဲစိတ်မှု တွင် အကျိတ်နှင့် အနီးနားရှိ ပြန်ရည်ကျိတ်များပါရှိသော တစ်ရှူးများကို ဖယ်ရှားခြင်း ပါဝင်သည်။ ၎င်းကို သပ်ခွဲခြင်း (အဆုတ်တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကို ဖယ်ရှားခြင်း)၊ lobectomy (အဆုတ်၏အမြှေးတစ်ခုလုံးကို ဖယ်ရှားခြင်း) သို့မဟုတ် pneumonectomy (အဆုတ်တစ်ခုလုံးကို ဖယ်ရှားခြင်း) ဖြင့် ပြုလုပ်နိုင်သည်။

• ဓာတ်ရောင်ခြည်ပြကုသခြင်း

  ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုထုံးသည် ကင်ဆာဆဲလ်များကို သတ်ရန် စွမ်းအင်မြင့်မားသောရောင်ခြည်များကို အသုံးပြုသည်။ ၎င်းသည် ကုသထားသောနေရာရှိ ဆဲလ်များကိုသာ အကျိုးသက်ရောက်သည်။ ဒေသတွင်းအဆင့်မြင့်ရောဂါရှိသူများအတွက်၊ ခွဲစိတ်မှုမပြုလုပ်မီ သို့မဟုတ် အပြီးတွင် အသုံးပြုနိုင်ပြီး မကြာခဏ ဓာတုကုထုံးဖြင့် ပေါင်းစပ်ထားသည်။

• ဓာတုကုထုံး

  ဓာတုကုထုံး သည် ကင်ဆာဆဲလ်များကိုသတ်ရန် ကင်ဆာဆေးများကို အသုံးပြုသည်။ ၎င်းကို ပြုတ်ရည်အဖြစ် ပေးလေ့ရှိသည်။ ဆေးဝါးများသည် သွေးကြောထဲသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ခန္ဓာကိုယ်အနှံ့ ကင်ဆာဆဲလ်များကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်။

• ပစ်မှတ်ထားကုထုံး

  ပစ်မှတ်ထားကုထုံး သည် ကင်ဆာဆဲလ်များအတွင်းရှိ တိကျသော မူမမှန်မှုများကို အာရုံစိုက်သည်။ အဆိုပါ မူမမှန်မှုများကို ပိတ်ဆို့ခြင်းဖြင့် ပစ်မှတ်ထားသော ဆေးဝါးကုသမှုများသည် ကင်ဆာဆဲလ်များကို သေစေနိုင်သည်။ အချို့သော ပစ်မှတ်ထားကုထုံးများသည် ကင်ဆာဆဲလ်အချို့တွင် မျိုးရိုးဗီဇပြောင်းလဲမှုရှိသူများတွင်သာ လုပ်ဆောင်သည်။ သင့်ကင်ဆာဆဲလ်များကို ဤဆေးများက သင့်အား ကူညီပေးနိုင်ခြင်းရှိမရှိကို သိရန် ဓာတ်ခွဲခန်းတွင် စမ်းသပ်နိုင်သည်။

• ခုခံအားစနစ်ကုထုံး

  ခုခံအားစနစ်ကုထုံး သည် ကင်ဆာဆဲလ်များကို တိုက်ထုတ်ရန် ခန္ဓာကိုယ်၏ ခုခံအားစနစ်ကို မြှင့်တင်ရန် ဒီဇိုင်းထုတ်ထားသော ကင်ဆာကုသမှုအမျိုးအစားကို ရည်ညွှန်းသည်။ ကင်ဆာဆဲလ်များသည် ၎င်းတို့ကို ဖျက်ဆီးရန် ကျွန်ုပ်တို့၏ခန္ဓာကိုယ်၏ ခုခံအားစနစ်က ၎င်းတို့ကို ဖျက်ဆီးရန် 'အယောင်ဆောင်ဆဲလ်များ' ကို ထောက်လှမ်းနိုင်ခြင်း မရှိသည့်နည်းဖြင့် ကင်ဆာဆဲလ်များ ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင် 'ဖုံးကွယ်' နိုင်စွမ်းရှိသည်။

အဆုတ်ကင်ဆာသည် မည်သည့်အဆင့်တွင်မဆို ကုသနိုင်သည်ကို သတိပြုသင့်ပြီး အဆိုပါကုသမှုများသည် အဆုတ်ကင်ဆာရှိသူများကို ပိုမိုကောင်းမွန်သောဘဝအရည်အသွေးဖြင့် အသက်ပိုရှည်စေရန် ကူညီပေးကြောင်း ပြသထားသည်¹⁴။ အဆုတ်ကင်ဆာအတွက် သုတေသနပြုမှုများသည် အနာဂတ်တွင် အဆုတ်ကင်ဆာကုသမှုနှင့် ရလဒ်များကို ပိုမိုတိုးတက်ကောင်းမွန်လာစေမည့် သုတေသနပြုမှုများ ပြုလုပ်လျက်ရှိသည်။

အဆုတ်ကင်ဆာ ရှင်သန်နှုန်း

အဆုတ်ကင်ဆာကို စောစီးစွာသိရှိခြင်းသည် ပျောက်ကင်းရန် အလားအလာ တိုးစေသည်¹⁵။

ဤနှုန်းထားများသည် ခန့်မှန်းတွက်ချက်မှုများဖြစ်ပြီး ကုသမှုအပြင် စစ်ဆေးမှုနည်းလမ်းများ တိုးတက်မှုနှင့်အတူ အဆုတ်ကင်ဆာအတွက် အသက်ရှင်နှုန်းသည် ဆက်လက်တိုးတက်နေမည်ဟု သတိပြုရန် အရေးကြီးပါသည်။

အဆုတ်ကင်ဆာကို ကြိုတင်စစ်ဆေးခြင်း

စစ်ဆေး ခြင်းဆိုသည်မှာ လူတစ်ဦးတွင် ရောဂါလက္ခဏာမပြမီ ကင်ဆာရှာဖွေခြင်းကို ရည်ညွှန်းသည်။ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ကင်ဆာရောဂါများကို စောစီးစွာသိရှိနိုင်ရန်ဖြစ်ပြီး အစောပိုင်းအဆင့်တွင် ကုသနိုင်စေရန်ဖြစ်သည်။ စစ်ဆေးမှုများသည် ကင်ဆာရောဂါကို စောစီးစွာ ရှာဖွေတွေ့ရှိနိုင်ပြီး ကုသရန် ဆရာဝန်များကို ကူညီပေးနိုင်သော စမ်းသပ်မှုများဖြစ်သည်။

Low dose CT lung scans ကဲ့သို့သော အဆုတ်ကင်ဆာကို သိရှိနိုင်စေရန် နည်းလမ်းများစွာကို တတ်နိုင်သမျှ စိစစ်စမ်းသပ်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ၎င်းသည် အန္တရာယ်များသောသူများ (အဓိကအားဖြင့် ဆေးလိပ်သောက်သူများ သို့မဟုတ် ဆေးလိပ်သောက်သူဟောင်းများတွင်သာ ထိရောက်မှုရှိကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်¹⁶။

ထို့ကြောင့် သင့်ကိုယ်ပိုင်အန္တရာယ်အချက်များနှင့် အဆုတ်ကင်ဆာစစ်ဆေးခြင်း၏ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော အကျိုးကျေးဇူးများနှင့် အန္တရာယ်များအကြောင်း သင့်ဆရာဝန်နှင့် ဆွေးနွေးရန် အရေးကြီးပါသည်။ အခြားဆေးဘက်ဆိုင်ရာဆုံးဖြတ်ချက်များကဲ့သို့ပင်၊ စစ်ဆေးရန်ဆုံးဖြတ်ချက်သည် ကိုယ်ရေးကိုယ်တာတစ်ခုဖြစ်သည်။ စိစစ်ခြင်း၏ ကောင်းကျိုးဆိုးကျိုးများကို လေ့လာပြီးနောက် သင့်ဆုံးဖြတ်ချက်သည် ပိုမိုလွယ်ကူလာနိုင်သည်။

အဆုတ်ကင်ဆာကာကွယ်ခြင်း။

အဆုတ်ကင်ဆာကို ကာကွယ်ရန် အာမခံချက်မရှိသော်လည်း သင့်အန္တရာယ်ကို လျှော့ချရန် သင်လုပ်ဆောင်နိုင်သော အဆင့်အချို့ရှိပါသည်⁴။

• ဆေးလိပ်မသောက်ပါနဲ့။

  သင်ဆေးလိပ်မသောက်ဖူးပါက မစတင်ပါနှင့်။ ရွယ်တူချင်းထင်မြင်ချက်များနှင့် ဖိအားများမဝင်လာမီ သင့်ကလေးများနှင့် ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း၏အန္တရာယ်များအကြောင်း စကားစမြည်ပြောပါ။

• ဆေးလိပ်ဖြတ်ပါ။

  နှစ်ပေါင်းများစွာ ဆေးလိပ်အလွန်အကျွံသောက်ထားသော်လည်း ဆေးလိပ်ဖြတ်ခြင်းသည် သင့်အဆုတ်ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ချေကို လျော့နည်းစေသည်။ အောင်မြင်စွာ နုတ်ထွက်ရန် ကူညီပေးရန် သင့်ဆရာဝန်နှင့် ဆွေးနွေးပါ။ ရွေးချယ်မှုများတွင် နီကိုတင်းအစားထိုး ထုတ်ကုန်များ၊ ဆေးဝါးများနှင့် ပံ့ပိုးကူညီမှုအဖွဲ့များ ပါဝင်သည်။

• တပါးသူသောက်သောဆေးလိပ်ငွေ့ရှူမိခြင်း

  သင် ဆေးလိပ်သောက်သူနှင့် အတူနေထိုင် သို့မဟုတ် အလုပ်လုပ်ပါက ဆေးလိပ်ဖြတ်ရန် တိုက်တွန်းပါ သို့မဟုတ် အနည်းဆုံးတော့ အပြင်တွင် ဆေးလိပ်သောက်ပါ။ ဆေးလိပ်ကင်းစင်သောနေရာများကို ရွေးချယ်ပြီး ဆေးလိပ်သောက်သည့်နေရာများကို ရှောင်ကြဉ်ပါ။

• လုပ်ငန်းခွင် ထိတွေ့မှုကို ရှောင်ကြဉ်ပါ။

  Asbestos၊ silica၊ arsenic၊ chromium နှင့် nickel ကဲ့သို့သော ဖြစ်နိုင်ချေရှိသော carcinogens များနှင့် အလုပ်လုပ်ပါက သတိထား၍ ဘေးကင်းရေး လမ်းညွှန်ချက်အားလုံးကို ဂရုတစိုက် လိုက်နာပါ။

• သင့်အိမ်ရှိ ရေဒွန်အဆင့်ကို စစ်ဆေးပါ။

  ရေဒွန်ပြဿနာဟု သိထားသည့် ဧရိယာတွင် သင်နေထိုင်ပါက သင့်အိမ်ကို စစ်ဆေးပါ။

• ကျန်းမာသောအစားအစာကိုစားပါ။

  အသီးအနှံနဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက် များများပါတဲ့ မျှတတဲ့ အစားအစာ က အကောင်းဆုံးပါ။

• လေ့ကျင့်ခန်း မှန်မှန်လုပ်ပါ။

  တက်ကြွစွာနေပါ၊ တစ်ပတ်၏ရက်အများစုတွင်လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ရန်ကြိုးစားပါ။