ဆီးကျိတ်ကင်ဆာ

ဆီးအိမ်အောက်ဘက်ရှိ သစ်ကြားသီးအရွယ်အစားရှိသောဂလင်း ( အိတ်) တွင် ကင်ဆာဆဲလ်များ ကြီးထွားလာခြင်း ဖြစ်ပါသည် ။ ဆီးကျိတ်ကင်ဆာတော်တော်များများဟာ ကင်ဆာဆဲလ်ပြန့်ပွားမှု အလွန်နှေးပါသည် ။သို့သော်လည်း တခြားအစိတ်အပိုင်းများဖြစ်တဲ့ အရိုး၊ ပြန်ရည်ကျိတ်တွေကိုပျံ့နှံ့သွားပြီဆိုရင်တော့ ကုသမှုခက်ခဲနိုင်ပါတယ်။

အသက် (၈၀) ကျော်အမျိုးသားများ၏ ( ၈၀ ) ရာခိုင်နှုန်းသော ဆီးကျိတ်ကင်ဆာဝေဒနာရှင်တွေဟာ ရောဂါလက္ခဏာမပြတတ်ပါဘူး။ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဆီးကျိတ်ကင်ဆာဟာပျံ့နှံ့မှုနှေးပြီး သက်ကြီးရွယ်အိုအမျိုးသားများဟာ ကင်ဆာကြောင့်မဟုတ်ပဲ တစ်ခြားသောရောဂါများကြောင့်အသက်ဆုံးပါးသွားလို့ပဲဖြစ်ပါတယ်။
နောက်ဆုံးဆင့်ကင်ဆာမှာတော့ ကိုယ်အလေးချိန်ကျဆင်းခြင်း၊ ကျောနှင့်တင်ပါးဆုံရိုးများနာကျင်ကိုက်ခဲခြင်း၊ ဆီးပူခြင်း၊ဆီးကျဉ်ခြင်း၊ ဆီးသွားရန်ခက်ခဲခြင်း နှင့် သွေးပါခြင်း စသောလက္ခဏာများခံစားရနိုင်ပါတယ်။
စမ်းသပ်စစ်ဆေးချက်များဖြင့်စောစီးစွာရှာဖွေဖော်ထုတ်ခြင်း
- လက်ဖြင့်စမ်းသပ်ခြင်း - စအိုအတွင်းသို့လက်ချောင်းထည့်၍ အလုံး အကျိတ်များကိုရှာဖွေစမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
- သွေးတွင်း PSA level တိုင်းတာခြင်း - ဆီးကျိတ်ဂဲလ်လန်းကနေထုတ်ပေးသောအသားဓာတ်ကိုစစ်ဆေးခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ PSA level မြင့်လေ ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ချေပိုများလေဖြစ်ပါတယ်။
Test to Diagnose Prostate Cancer
- အသားစယူစစ်ဆေးခြင်း - ကင်ဆာလို့သံသယရှိပြီဆိုရင်အသားစယူပြီးစစ်ဆေးနိုင်ပါတယ်။ အသားစအဖြေဟာကင်ဆာလို့ပြနေရင်တော့ ကွန်ပျူတာဓာတ်မှန်ရိုက်ပြီးထပ်မံစစ်ဆေးလို့ရပါတယ်။
- အာထရာဆောင်းဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း - အသားစယူနေစဉ် အသံနှုန်းပေါ်မူတည်ပြီး ကင်ဆာကျိတ်ကို စစ်ဆေးနိုင်ပါတယ်။
ကင်ဆာရောဂါလို့အဖြေထွက်လာပြီဆိုရင်တော့
- PSA level – ကိုတိုင်းတာပြီး ကင်ဆာဆဲလ်များဟာ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့တခြားအစိတ်အပိုင်းတွေကိုရောက်ရှိနေပြီလားဆိုတာစစ်ဆေးသိရှိနိုင်ပါတယ်။PSA level > 40ng/ml ဖြစ်နေတယ်ဆိုရင်တော့ ကင်ဆာဆဲလ်ပြန့်နှံ့မှုရှိနေပြီး PSA level < 20ng/ml ဆိုရင်တော့ မပြန့်နှံ့သေးပါဘူး။
- Tests for Metastasis – If the biopsy indicates cancer, other tests will be done to determine how far the cancer has spread. Bone scans and x-rays may reveal whether the cancer has invaded the bones. Computed tomography (CT) or magnetic resonance imaging (MRI) scans can further pinpoint the location of the cancer.
အဆင့်သတ်မှတ်ချက်

ဆီးကျိတ်ကင်ဆာကို Gleason system နဲ့အဆင့်သတ်မှတ်ပါတယ်။
အဆင့် (၁) - ကင်ဆာဆဲလ်တွေဟာပုံမှန်ဆဲလ်တွေနည်းပါးတူညီနေပါသေးတယ်။
အဆင့် (၂) မှ (၄) - တချို့ကင်ဆာဆဲလ်တွေဟာပုံမှန်ဆဲလ်တွေနည်းပါးတူညီနေပြီး တချို့ကတော့အသွင်ပြောင်းနေကြပါပြီ။
အဆင့် (၅ )- ကင်ဆာဆဲလ်တွေဟာပုံမှန်မဟုတ်တဲ့အသွင်သို့ပြောင်းလဲသွားပါပြီ။
Gleasonအမှတ် (၆) အောက်ဆိုရင် သိပ်မဆိုးတဲ့အနေအထားဖြစ်ပြီး (၇) အထက်ဆိုရင်တော့ ကင်ဆာဆဲလ်တွေ ပြန့်ပွားနှုန်းမြန်နေပြီလို့ ယူဆလို့ရပါတယ်။
ဆီးကျိတ်ကင်ဆာဟာပြန့်ပွားနှုန်း အရမ်းကြာတဲ့အတွက် ချက်ချင်းကုသမှုပေးတာထက်စာ လျှင် အခြေအနေကိုစောင့်ကြည့်ပြီးမှ ကုသမှုများ စတင်တတ်ပါတယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ လူနာရဲ့အသက်၊ ကင်ဆာအဆင့်နှင့် ရှိနှင့်ပြီးသားရောဂါအခံများပေါ်မူတည်လို့ပါ။
Localised Prostate Cancer
In patients with localised disease and who needs treatment, surgery and/or radiation, with or without hormonal treatment may be considered.
- ခွဲစိတ်ကုသခြင်း-ကင်ဆာဟာတခြားအစိတ်အပိုင်းတွေကိုမပြန့်သေးဘူးဆိုရင်တော့ ခွဲစိတ်ကုသမှုကိုရွေးချယ်တတ်ကြပါတယ်။သို့သော်လည်း ဆီးမထိန်းနိုင်ခြင်းနှင့် စွမ်းအားမဲ့ခြင်းတို့လည်း ခွဲစိတ်ကုသမှုရဲ့နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးအနေနဲ့ဖြစ်တတ်ပါတယ်။
- ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုသခြင်း - ကင်ဆာဟာတခြားအစိတ်အပိုင်းတွေကိုမပြန့်သေးဘူးဆိုရင်အသုံးပြုလို့ရပါတယ်။
- ဟော်မုန်းဆေးဖြင့်ကုသခြင်း - ကင်ဆာဟာတခြားအစိတ်အပိုင်းတွေကိုပြန့်ပွားသွားပြီဆိုရင် အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ ကင်ဆာဆဲလ်ပြန့်ပွားမှုကိုထိန်းချူပ်ပေးပါတယ်။
Advanced Prostate Cancer
In patients with advanced prostate cancer, many treatment options are now available.
- Hormonal Therapy – Counterstheeffectsoftestosteroneandmay be used to treat prostate cancers that have spread beyond the prostate gland. The range of approved hormonal treatment options is broad and many agents have been shown to be effective in controlling prostate cancer.
- ကင်ဆာဆေးသွင်းကုသခြင်း - တခြားကုသနည်းတွေနဲ့ဆေးမတိုးတော့ဘူးဆိုရင် ကင်ဆာဆေးသွင်းကုသခြင်းဖြင့်ခံစားနေရတဲ့လက္ခဏာတွေကိုသက်သာစေမှာပဲဖြစ်ပါတယ်။
- အရိုးရေဒီယိုသတ္တိကြွပစ္စည်းဖြင့်ကုသခြင်း - ကင်ဆာသည် အရိုးကို ပြန့်နှံ့နေလျှင်တော့ ဤကုသနည်းကို အသုံးပြုနိုင်ပါသည်။
- မိမိခုခံအားသုံးစနစ်ဖြင့်ကုသခြင်း - ဆီးကျိတ်ကင်ဆာတွေမှာ မိမိခုခံအားစနစ်သုံးကုသနည်း ( Immunotherapy) သည်လည်း ထိရောက်ပါသည်။ လူနာ၏ မိမိခုခံအားဆဲလ်များကို လှုံ့ဆော်ပေးပြီး ကင်ဆာဆဲလ်များကို တိုက်ရိုက်ခုခံစေရန် ရည်ရွယ်ပါသည်။
အကောင်းဆုံးကုသမှုအစီအစဉ်ကဘာလဲ?
ခွဲစိတ်ဆရာဝန်၊ ဓာတ်မှန်အထူးကုဆရာဝန်၊ ဓာတ်ခွဲခန်းအထူးကုဆရာဝန်၊ ဆေးနှင့် ဓာတ်ရောင်ခြည်ကင်ဆာအထူးကုသမားတော်များ၊ ကျွမ်းကျင်သူနာပြုများစုပေါင်းပြီး အသင်းအဖွဲ့ဖြင့်ကုသမှုခံယူသင့်ပါတယ်။
ဆီးကျိတ်ကင်ဆာဟာ ဘယ်လိုလူတွေမှာဖြစ်တတ်လဲနှင့် ဘယ်လိုကာကွယ်ကြမလဲ?
၂၀၁၁ မှတ်တမ်းများအရ စင်ကာပူနိုင်ငံမှာတော့ တရုတ်လူမျိုးတွေဟာ ဖြစ်ပွားနှုန်း နှစ်ဆမြင့်တက်လျက်ရှိပါတယ်။ အသက် ( ၄၀ ) အထက် အမျိုးသားများတွင်လည်း လူ ၂သိန်းတွင် ၁ယောက်ဖြစ်ပွားနိုင်ပါတယ်။ အသက် ( ၅၀ ) အထက်ဆိုရင်တော့ လူ ၁သိန်းမှာ ၁၂ ယောက်ဖြစ်နိုင်ချေရှိပါတယ်။ အသက် ( ၆၀ ) အထက်ဆိုရင်တော့ လူ ၁သောင်း မှာ ၁၂ ယောက်ဖြစ်နိုင်ချေရှိပါတယ်။
အဝလွန်သူ၊ အသားအစားများသူနှင့် အဆီအစိမ့်များ အလွန်စားသုံးခြင်းနှင့် အသက်ငယ်ငယ်နှင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာပြုလုပ်နေသူများ၊ အတူနေသူများပြားခြင်းတို့တွင် အဖြစ်များပါတယ်။ မိသားစုဝင်တဦးဦးတွင် ကင်ဆာဖြစ်ခဲ့သောရာဇဝင်ရှိလျှင်လည်း ဖြစ်နိုင်ချေများပါတယ်။
ကျန်းမာသောနေထိုင်မှုပုံစံ၊ အသားလျော့စားခြင်းတို့က ဆီးကျိတ်ကင်ဆာနှင့်တစ်ခြားသောကင်ဆာများမဖြစ်အောင်ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်။

CanHOPE က စင်ကာပူနိုင်ငံ Parkway Cancer Centre မှ စီစဉ်ဆောင်ရွက်ပေးတဲ့ အကျိုးအမြတ်မယူဘဲ ကင်ဆာဆွေးနွေးတိုင်ပင်ပေးခြင်းနဲ့ အကူအညီများကို ဆောင်ရွက်ပေးနေပါတယ်။ CanHOPE မှာ ကင်ဆာကုသမှုများနဲ့ ကင်ဆာရောဂါများစွာအကြောင်းနဲ့ ပတ်သက်သော ပြည့်စုံတဲ့သတင်းအချက်အလက်များရှိတဲ့ အတွေ့အကြုံ ဗဟုသုတပြည့်တဲ့ စောင့်ရှောက်မှုပေးနိုင်တဲ့ အဖွဲ့တွေ ရှိပါတယ်။
CanHOPE အနေနဲ့
- ကင်ဆာရောဂါကာကွယ်ခြင်း၊ လက္ခဏာများ၊ ဖြစ်နိုင်ခြေများ၊ ကြိုတင်စစ်ဆေးနိုင်တဲ့စစ်ဆေးမှုများ၊ ရောဂါရှာဖွေခြင်း၊ လက်ရှိကုသမှုများနဲ့ လေ့လာမှုများ ပါဝင်တဲ့ ခေတ်ပေါ် ကင်ဆာသတင်းအချက်အလက်များ ပေးနိုင်ပါတယ်။
- ကင်ဆာရောဂါဆိုင်ရာ ဝန်ဆောင်မှုများအဖြစ် ရောဂါကြိုတင်စစ်ဆေးခြင်း၊ ရောဂါရှာဖွေခြင်း၊ ကုသမှုစင်တာများနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့အထူးကုဆရာဝန်များဆီကို လမ်းညွှန်ပေးပါတယ်။
- ကင်ဆာနှင့် ပက်သက်ပြီး ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ပေးခြင်း၊ ကင်ဆာကုသမှုဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများကို ရင်ဆိုင်ဖို့ အကြံဉာဏ်များပေးခြင်း၊ ကင်ဆာရောဂါကို ရင်ဆိုင်ဖို့၊ အစားအသောက်နဲ့ အာဟာရဆိုင်ရာများကို ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ပေးပါတယ်။
- ကင်ဆာရောဂါခံစားနေရသူများနှင့် မိသားစုဝင်များ၊ ပြုစုစောင့်ရှောက်သူများကို စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာနှင့် စိတ်ကျန်းမာရေး လူမှုရေးဆိုင်ရာ အထောက်အပံ့များပေးပါတယ်။
- ကင်ဆာရောဂါလူနာများနှင့် ပြုစုစောင့်ရှောက်သူများ ကင်ဆာရောဂါအကြောင်းကို ပိုမိုသိရှိပြီး သတိထားနိုင်ဖို့ အစုအဖွဲ့လိုက်လုပ်ဆောင်ခြင်း၊ အသိပညာများဖြန့်ဝေခြင်း၊ အထောက်အပံ့အကူအညီများ လုပ်ဆောင်ခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပေးပါတယ်။
- ပြန်လည်ကျန်းမာသန်စွမ်းဖို့ အကူအညီများအတွက် လိုအပ်တဲ့အချက်အလက်များ ဆောင်ရွက်ပေးပါတယ်။
- ကင်ဆာရောဂါရင့်သူများ ဘဝနေပျော်ရေးအတွက် စောင့်ရှောက်မှုဆိုင်ရာဝန်ဆောင်မှုများကို ဆောင်ရွက်ပေးပါတယ်။
CanHOPE အဖွဲ့အနေနှင့် လူနာတိုင်းကို မျှော်လင့်ချက်အနည်းငယ်ပဲ ဖြစ်ဖြစ်ရရှိဖို့အတွက် မျှဝေမှုများ လုပ်ဆောင်ရင်း လူနာအတွက် အထောက်အပံ့နဲ့ ဂရုစိုက်မှုများရရှိစေဖို့ လူနာတွေနဲ့အတူ ကင်ဆာကုသမှုခရီးစဉ်တလျှောက်မှာ အတူရှိနေပါတယ်။