Liệu Pháp Tế Bào CAR T

Liệu pháp tế bào thụ thể kháng nguyên dạng khảm (CAR) T là gì?

Các tế bào T hay lympho bào T là một loại tế bào bạch cầu trong hệ miễn dịch. Tế bào T có khả năng nhận ra các tế bào bất thường hoặc các tế bào bị nhiễm virus trong cơ thể, sau đó tiêu diệt các tế bào bất thường này.

Liệu pháp tế bào thụ thể kháng nguyên dạng khảm (CAR) T là một phương pháp điều trị miễn dịch trong đó các tế bào T được lấy từ máu của bệnh nhân và được sửa đổi trong phòng thí nghiệm để cho phép các tế bào T xác định và tiêu diệt các tế bào ung thư cụ thể. Các tế bào T đã được sửa đổi sau đó được đưa ngược trở lại người bệnh. Khi trở lại cơ thể bệnh nhân, các tế bào T đã được sửa đổi sẽ có thể phát hiện ra các tế bào ung thư và tiêu diệt ung thư bằng cách khai thác phản ứng miễn dịch của chính cơ thể.

Singapore là quốc gia đầu tiên ở Đông Nam Á áp dụng phương pháp điều trị này^{^}.

^{^}Nguồn: CNA

Phương pháp này có thể điều trị những bệnh nào?

Liệu pháp tế bào CAR T đặc biệt hiệu quả đối với những bệnh nhân được chẩn đoán mắc bệnh bạch cầu cấp tính thể lympho tế bào B (B-ALL) tái phát hoặc kháng trị; u lympho không Hodgkin tế bào B có độ ác tính cao và đa u tủy.

Những bệnh nhân nào đủ điều kiện?

Các nhóm bệnh nhân được chọn đủ điều kiện để điều trị liệu pháp tế bào CAR T bao gồm:

• "• Bệnh nhân nhi và thanh niên từ 2 đến 25 tuổi mắc bệnh bạch cầu lympho cấp tế bào B (ALL) kháng trị và tái phát sau đó hoặc sau khi ghép tế bào gốc.
• Người lớn mắc u lympho tế bào B ác tính tái phát hoặc kháng trị, chưa được điều trị bằng ít nhất một hoặc hai loại phương pháp điều trị tiêu chuẩn.
• Người lớn mắc đa u tủy tái phát hoặc kháng trị, đã thất bại với một hoặc hai liệu pháp điều trị trước đó.

• Bệnh nhân tăng huyết áp nội sọ hoặc mất ý thức
• Bệnh nhân suy hô hấp
• Bệnh nhân đông máu nội mạch lan tỏa
• Bệnh nhân bị nhiễm khuẩn máu hoặc nhiễm trùng hoạt động không kiểm soát

Quy trình thực hiện phương pháp này như thế nào?

Đầu tiên, bệnh nhân sẽ được đánh giá và làm một số xét nghiệm để xác định xem liệu pháp tế bào CAR T có phải là phương pháp điều trị phù hợp hay không và để đảm bảo bệnh nhân có đủ sức khỏe cho việc điều trị.

Bước 1. Thu thập các tế bào T

Các tế bào bạch cầu, bao gồm các tế bào T, được lấy từ máu của bệnh nhân bằng cách sử dụng quy trình tách bạch cầu. Trong quy trình tách, bệnh nhân sẽ được đặt hai đường truyền tĩnh mạch (IV): máu được lấy ra qua một đường, để tách các tế bào bạch cầu và chiết xuất, trong khi phần máu còn lại được đưa trở lại cơ thể bệnh nhân qua đường thứ hai.

Bước 2. Tạo ra các tế bào CAR T

Sau khi tế bào bạch cầu được chiết xuất, chúng sẽ được gửi đến phòng thí nghiệm, nơi các tế bào T sẽ được tách ra để biến đổi bằng cách thêm gen thụ thể kháng nguyên dạng khảm (CAR) đặc hiệu vào tế bào T, từ đó biến đổi chúng thành tế bào CAR T. Những tế bào này sau đó sẽ được nuôi cấy và nhân lên trong phòng thí nghiệm.

Trong các trường hợp bình thường, liệu pháp tế bào CAR T có thể mất 2-3 tuần để sản sinh đủ số lượng tế bào CAR T cần thiết.

Bước 3. Truyền trở lại tế bào CAR T

Sau khi sản xuất đủ tế bào CAR T, một quy trình đánh giá kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt sẽ được thực hiện trước khi được chuyển đến bệnh viện để truyền cho bệnh nhân.

Vài ngày trước khi truyền tế bào CAR T, bệnh nhân có thể được hóa trị nhẹ để chuẩn bị cho cơ thể tiếp nhận tế bào CAR T, giúp các tế bào CAR T mới được truyền vào có cơ hội được "kích hoạt" tốt hơn để chống lại ung thư. Thông thường, hóa trị sẽ nhẹ hơn đảm bảo vẫn còn tế bào ung thư để tế bào CAR T được "kích hoạt" hiệu quả.

Khi các tế bào CAR T bắt đầu liên kết với các tế bào ung thư trong cơ thể, chúng sẽ bắt đầu tăng số lượng và tiêu diệt nhiều các tế bào ung thư hơn nữa.

Bước 4. Phục hồi

Bệnh nhân được điều trị liệu pháp tế bào CAR T sẽ có thời gian hồi phục sớm khoảng 3-4 tuần trước khi có thể xuất viện. Trong thời gian này, bệnh nhân sẽ được theo dõi các tác dụng phụ và đánh giá đáp ứng điều trị.

Quá trình hồi phục như thế nào?

Bệnh nhân sẽ nằm viện 3-4 tuần đầu để theo dõi các tác dụng phụ khi điều trị liệu pháp tế bào CAR T trước khi được về nhà.

Sau khi ra viện, bệnh nhân sẽ phải tái khám ngoại trú thường xuyên để theo dõi các tác dụng phụ và các đáp ứng điều trị lâm sàng. Quá trình hồi phục thường mất 2–3 tháng sau khi truyền tế bào CAR T.

Các tác dụng phụ là gì?

Một tác dụng phụ thường gặp của liệu pháp tế bào CAR T là hội chứng giải phóng cytokine (CRS), là bệnh đa hệ thống do tác động của các tế bào CAR T hoạt động và loại bỏ tế bào ung thư.

Các triệu chứng của CRS bao gồm:

• Sốt cao và ớn lạnh
• Khó thở
• Buồn nôn, nôn mửa và / hoặc tiêu chảy
• Cảm thấy chóng mặt và choáng váng
• Đau đầu
• Nhịp tim nhanh
• Mệt mỏi
• Đau cơ và / hoặc khớp

CRS thường xuất hiện trong vòng hai tuần sau khi truyền, mặc dù đã có báo cáo một số trường hợp hiếm gặp xảy ra nhiều tuần sau đó. Mức độ nghiêm trọng của CRS không liên quan đến đáp ứng với liệu pháp tế bào CAR T.

Tác dụng phụ phổ biến khác là các biến cố độc thần kinh liên quan đến tế bào hiệu ứng miễn dịch (ICANS), ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương.

Các triệu chứng của ICANS bao gồm:

• Đau đầu
• Thay đổi ý thức
• Lú lẫn
• Co giật
• Run hoặc co giật cơ
• Khó nói
• Mất thăng bằng

CRS và ICANS là những tác dụng phụ có khả năng điều trị cao và kiểm soát được bởi một đội ngũ chăm sóc lâm sàng đã qua đào tạo.

Những lợi ích và thách thức là gì?

Liệu pháp tế bào CAR T mang đến cho bệnh nhân ung thư máu mộtlựa chọn điều trị có khả năng cứu sống trong trường hợp bệnh của họ không được kiểm soát bằng hóa trị tiêu chuẩn, liệu pháp đích hoặc ghép tủy xương.

Tuy nhiên, vì nó là một lĩnh vực tương đối mới của liệu pháp tế bào, có một số thách thức cần xem xét như lựa chọn bệnh nhân những người sẽ được hưởng lợi từ phương pháp điều trị này, mức độ phù hợp với sức khỏe của họ, thời gian lấy tế bào, các mối quan tâm về hậu cần và tỷ lệ rủi ro – lợi ích của việc điều trị cho từng bệnh nhân.