Tin tức & Bài báo

Từ chẩn đoán đến chăm sóc sau ghép, những điều cần lưu ý trong quá trình ghép tế bào gốc. Ghép tế bào gốc tạo máu, thường được gọi là ghép tế bào gốc, là một thủ thuật được sử dụng để điều trị một số loại ung thư. Mặc dù mang lại hy vọng thuyên giảm lâu dài hoặc thậm chí chữa khỏi bệnh, nhưng hành trình này rất phức tạp, cả về thể chất lẫn tinh thần.

NHỮNG LOẠI UNG THƯ NÀO ĐƯỢC ĐIỀU TRỊ GHÉP TẾ BÀO GỐC?

Bệnh nhân mắc bệnh bạch cầu cấp tính, u lympho và đa u tủy có thể được điều trị ghép tế bào gốc. Một số loại ung thư không phải ung thư máu như u nguyên bào thần kinh và u tinh hoàn cũng có thể được điều trị ghép tế bào gốc.

TẾ BÀO GỐC CHỐNG LẠI UNG THƯ NHƯ THẾ NÀO?

Tế bào gốc không trực tiếp chống lại tế bào ung thư. Thay vào đó, chúng phục hồi khả năng sản sinh máu và tế bào miễn dịch khỏe mạnh mới trong tủy xương. Bệnh nhân sẽ ít gặp tác dụng phụ do hóa trị hơn nếu được ghép tế bào gốc sau khi hóa trị.

QUÁ TRÌNH GHÉP TẾ BÀO?

Khi bệnh nhân được chẩn đoán mắc bệnh ung thư máu, bác sĩ huyết học sẽ đưa ra phác đồ điều trị dựa trên phân nhóm cụ thể của bệnh. Nếu hóa trị không mang lại hiệu quả thì bệnh nhân sẽ được khuyên ghép tế bào gốc. Thông thường bệnh nhân sẽ được hóa trị hoặc điều trị bằng các phương pháp khác trước để kiểm soát ung thư máu, sau đó mới tiến hành ghép tế bào gốc.

Có hai loại ghép tế bào gốc: tự thân và đồng loại.

Ghép tế bào gốc tự thân sử dụng tế bào gốc của chính bệnh nhân. Mục đích là để làm giảm tác dụng phụ của hóa trị liều cao cần thiết để điều trị ung thư, chẳng hạn như u lympho hoặc đa u tủy. Tế bào gốc của chính bệnh nhân sẽ được lấy trước khi bệnh nhân được hóa trị.

Ghép tế bào gốc đồng loại sử dụng tế bào gốc của người hiến khỏe mạnh. Mục đích là mang đến cho bệnh nhân hệ miễn dịch và máu mới để chống lại các tế bào ung thư còn sót lại mà hóa trị không thể tiêu diệt hoàn toàn. Trong trường hợp này, cần có người hiến khỏe mạnh và phù hợp.

THỜI GIAN NẰM VIỆN BAO LÂU SAU THỦ THUẬT?

Ghép tế bào gốc cần phải nhập viện. Bệnh nhân sẽ được hóa trị trong giai đoạn đầu, gọi là "hóa trị điều kiện", nhằm tiêu diệt các tế bào ung thư còn sót lại cũng như chuẩn bị cho bệnh nhân tiếp nhận tế bào gốc mà không bị đào thải. Bệnh nhân sẽ được truyền tế bào gốc khi đã sẵn sàng, tức là trong tuần đầu tiên nhập viện. Bệnh nhân sẽ ở lại bệnh viện cho đến khi hồi phục hoàn toàn, khoảng hai đến ba tuần sau khi truyền tế bào gốc.

BỆNH NHÂN SẼ PHỤC HỒI CHỨC NĂNG BÌNH THƯỜNG KHI NÀO?

Bệnh nhân sẽ được khám ngoại trú để kiểm tra thêm sau khi xuất viện. Công thức máu và chức năng các cơ quan sẽ được theo dõi chặt chẽ. Bệnh nhân sẽ cần dùng thuốc kháng vi-rút và kháng nấm để ngăn ngừa viêm nhiễm. Thuốc ức chế miễn dịch cũng được cho dùng trong quá trình ghép tế bào gốc đồng loại để ngăn ngừa ghép thất bại hoặc bệnh ghép chống chủ.

Quá trình phục hồi chức năng cơ bản mất khoảng hai đến ba tháng đối với ghép tế bào gốc tự thân và ba đến sáu tháng đối với ghép tế bào gốc đồng loại.

Thuốc được giảm liều và ngừng hẳn trong thời gian này. Hệ miễn dịch của bệnh nhân vẫn còn yếu trong sáu đến mười hai tháng sau ghép tế bào gốc. Do đó, bệnh nhân được khuyến cáo tuân thủ quy trình vệ sinh cá nhân, tránh nơi đông người và đi khám bác sĩ nếu có dấu hiệu bất thường.

NHỮNG ĐIỀU CẦN LÀM CHO BỆNH NHÂN GHÉP TẾ BÀO GỐC?

Chuẩn bị về y tế

• Tiêm phòng: Bệnh nhân có thể cần được cập nhật về các loại vắc-xin trước khi điều trị.
• Khám răng: Cần tiến hành các thủ thuật nha khoa cần thiết trước khi ghép để giảm nguy cơ nhiễm trùng.
• Bảo tồn khả năng sinh sản: Hóa trị và xạ trị có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản; vì vậy nên trao đổi về các lựa chọn như đông lạnh tinh trùng hoặc trứng sớm.
• Các xét nghiệm: Xét nghiệm máu và chụp chiếu đánh giá các cơ quan như chụp tim để đảm bảo đủ sức khỏe tiến hành ghép.

Điều chỉnh Lối sốn

• Dinh dưỡng: Ăn uống đầy đủ trước khi làm thủ thuật có thể cải thiện kết quả hồi phục. Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến nghị chế độ ăn giàu protein và calo.
• Thể lực: Ngay cả những hoạt động nhẹ nhàng trước khi điều trị cũng có thể giúp bệnh nhân chịu đựng được sự khắc nghiệt của hóa trị và quá trình nằm viện.
• Môi trường gia đình: Quá trình hồi phục sau khi xuất viện cần môi trường sạch sẽ, ít nguy cơ. Nhà cửa cho bệnh nhân cần sạch sẽ, hạn chế khách đến thăm và bố trí người chăm sóc.

Chuẩn bị tinh thần

• Hiểu rõ những điều sắp xảy ra có thể giúp giảm bớt lo lắng. Các buổi đào tạo và gặp gỡ với điều phối viên ghép tạng giúp làm rõ quá trình này.

Bệnh nhân được khuyến khích tìm một người chăm sóc hoặc người hỗ trợ chính để đồng hành trong suốt quá trình, từ thăm khám điều trị đến hỗ trợ tinh thần..

NHỮNG THÁCH THỨC THƯỜNG GẶP TRONG QUÁ TRÌNH GHÉP TẾ BÀO GỐC??

Ghép tế bào gốc không chỉ gây áp lực lên cơ thể mà còn ảnh hưởng đến tâm lý. Dưới đây là một số thách thức thường gặp về thể chất và tinh thần mà bệnh nhân phải đối mặt:

PThách thức về thể chất¹

Mệt mỏi: Thường dai dẳng và có thể kéo dài hàng tháng.

• Nhiễm trùng: Hệ miễn dịch bị suy giảm nghiêm trọng sau khi ghép.
• Viêm niêm mạc: Các vết loét đau ở miệng và đường tiêu hóa do hóa trị.
• Các vấn đề về đường tiêu hóa: Buồn nôn, nôn và tiêu chảy là phổ biến.
• Bệnh ghép chống vật chủ (GvHD): Trong ghép đồng loại, biến chứng nghiêm trọng này có thể ảnh hưởng đến da, gan và ruột.
• Tổn thương nội tạng: Hóa trị liều cao có thể làm ảnh hưởng lâu dài đến tim, phổi hoặc thận.

Những thách thức về cảm xúc và tâm lý

• Cô lập: Do nguy cơ nhiễm trùng, bệnh nhân thường phải tránh xa các tương tác xã hội bình thường.
• Lo lắng và trầm cảm: Sự không chắc chắn về kết quả điều trị, nỗi sợ tái phát và những thay đổi về ngoại hình (ví dụ: rụng tóc) có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần.

Nhiều trung tâm điều trị hiện nay cung cấp dịch vụ tư vấn, nhóm hỗ trợ đồng đẳng và liệu pháp chánh niệm để giúp bệnh nhân vượt qua những rào cản cảm xúc này.

Mặc dù ghép tế bào gốc đặt ra những thách thức đáng kể, nhưng cũng mang lại hy vọng phục hồi và cuộc sống mới cho những bệnh nhân đang chiến đấu với các bệnh lý nghiêm trọng. Việc biết trước những gì sẽ xảy ra và chuẩn bị cho cả những đòi hỏi về thể chất lẫn tinh thần có thể giúp bệnh nhân tự tin hơn trên hành trình này.

Con đường này có thể còn dài, nhưng với sự chăm sóc y tế phối hợp, hệ thống hỗ trợ vững chắc và khả năng phục hồi, nhiều bệnh nhân không chỉ sống sót mà còn mạnh mẽ hơn trước.

¹ https://www.parkwaycancercentre.com/sg/treatments/stem-cell-therapy#Benefits-And-Risks