BỆNH BẠCH CẦU LYMPHO CẤP TÍNH (ALL) Ở NGƯỜI LỚN
ALL, còn được biết đến là bệnh bạch cầu lympho cấp tính, là một loại ung thư máu bắt đầu từ các tế bào bạch cầu lymphotic sản sinh trong tuỷ xương. Sự sản sinh quá mức của các tế bào bạch cầu bất thường, làm tập hợp tuỷ sống và ngăn chặn sự sản sinh của các tế bào máu bình thường. ALL có thể ảnh hưởng tới cả trẻ em và người lớn. Đối với người lớn bệnh được gọi là bạch cầu lympho cấp tính ở người lớn.
Chưa có nguyên nhân được chứng minh gây bệnh bạch cầu lympho cấp tính ở người lớn nhưng có một số yếu tố nguy cơ được xác định:
- Tuổi tác – Bệnh bạch cầu lympho cấp tính thường xảy ra ở những người khoảng 20 tuổi, tỉ lệ người trung niên mắc bệnh thấp và tỉ lệ này lại gia tăng đối ở quãng tuổi 70.
- Giới tính – Bệnh bạch cầu lympho cấp tính phổ biến hơn một chút ở nam so với nữ.
- Rối loạn bẩm sinh – Những người mắc một số rối loạn bẩm sinh nhất định, chẳng hạn như Hội chứng Down và thiếu máu Fanconi, có thể có nguy cơ mắc bạch cầu lympho cấp tính khi trưởng thành cao hơn.
- Nhiễm virus – Nhiễm siêu vi trùng bạch cầu T loại 1 ở người có thể dẫn tới hình thành dạng bạch cầu lympho cấp tính hiếm gặp tế bào T. Nhiễm khuẩn Epstein-Barr Virus (EBV) cũng liên quan tới một dạng bạch cầu lympho cấp tính, mặc dù chủ yếu ở khu vực Châu Phi.
- Điều trị ung thư – Một số loại thuốc hoá trị và liệu pháp xạ trị nhất định có thể gia tăng khả năng phát triển bệnh bạch cầu lympho cấp tính.
- Tiếp xúc với hoá chất – Tiếp xúc lâu dài với các loại hoá chất công nghiệp như benzene, một số sản phẩm làm sạch, chất tẩy rửa và chất tẩy sơn, cũng như khói thuốc lá, có thể làm gia tăng khả năng phát triển bệnh bạch cầu lympho cấp tính người lớn.
- Tiếp xúc với phóng xạ – Tiếp xúc với phóng xạ liều cao (ví dụ, từ 1 vụ nổ bom nguyen tử hoặc tai nạn lò phản ứng hạt nhân) làm tăng nguy cơ phát triển bệnh bạch cầu lympho cấp tính ở người lớn.
Bệnh bạch cầu lympho cấp tính ở người lớn có thể gây ra một loạt các triệu chứng, chủ yếu là kết quả của việc cơ thể không có đủ các tế bào máu bình thường. Các triệu chứng phổ biến của bệnh là:
- Mệt mỏi
- Sốt
- Khó thở
- Yếu
- Ăn không ngon
- Sụt cân
- Đổ mồ hôi về đêm hoặc đổ mồ hôi quá nhiều
- Chảy máu nướu răng hoặc chảy máu cam
- Dễ bị bầm tím
- Đốm đỏ hoặc tím trên da
- Đau xương khớp
- Cảm giác đầy hoặc chướng dạ dày
- Bướu không đau ở cổ, nách, dạ dày hoặc háng
- Nhiễm trùng thường xuyên
Khám lâm sàng, xét nghiệm máu và sinh thiết tuỷ xương có thể giúp khẳng định chẩn đoán bệnh bạch cầu lympho cấp tính ở người lớn.
Khi khám lâm sàng, bác sĩ sẽ kiểm tra các dấu hiệu sức khoẻ tổng quát, và xem liệu gan, lách, hạch bạch huyết có bị sung không, có chảy máu hoặc bầm tím bất thường không, và có dấu hiệu của nhiễm trùng hay không.
Xét nghiệm máu, được gọi là công thức máu tổng quát, gửi mẫu máu tới phòng xét nghiệm để kiểm tra. Mẫu máu này sẽ giúp phát hiện các chỉ số hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu. Số lượng bạch cầu cao có thể là biểu hiện của bệnh bạch cầu lympho cấp tính.
Sinh thiết tuỷ xương là lấy một mẫu tuỷ xương, thường từ xương hông. Thủ thuật này tiến hành có gây tê cục bộ và mất khoảng 15-20 phút. Mẫu này sẽ được gửi tới phòng xét nghiệm để kiểm tra, xác định có tế bào ung thư không.
Các xét nghiệm sâu hơn có thể được tiến hành nhằm xác định phạm vi của bệnh bạch cầu lympho cấp tính ở người lớn và xác định các lựa chọn điều trị tốt nhất. Một số các xét nghiệm phải chọc cột sống thắt lưng ( hay chọc dò tuỷ sống), xét nghiệm gen, và chẩn đoán hình ảnh (X-quang và chụp chiếu khác).
Đối với hầu hết các bệnh ung thư, đánh giá hay xác định giai đoạn của bệnh ung thư rất có ích trong việc lựa chọn điều trị. Tuy nhiên, ung thư bạch cầu lympho cấp tính ở người lớn bắt đầu ở tuỷ xương và cách xác định giai đoạn ung thư dựa vào khối u thông thường không áp dụng được, bệnh bạch cầu lympho cấp tính được phân ra thành các loại và phân tầng nguy cơ dựa trên phân tích gen và đáp ứng điều trị ban đầu.
Phân loại tiêu chuẩn Pháp-Mỹ-Anh (FAB) chia bệnh bạch cầu lympho cấp tính thành 3 loại, L1, L2 và L3, dựa trên hình dạng của các tế bào ung thư dưới kính hiển vi.
Phương thức phân loại mới hơn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chia bệnh bạch cầu lympho cấp tính thành nhiều nhóm:
- Tiền bạch cầu lympho cấp tính tế bào B không đặc hiệu – là thể phổ biển nhất ở người lớn.
- Tiền bạch cầu lympho cấp tính tế bào B với bất thường gen tái phát.
- Tiền bạch cầu lympho cấp tính tế bào T – phổ biến hơn ở người trẻ, và thường phổ biến ở nam nhiều hơn nữ.
Có hai giai đoạn trong điều trị bệnh bạch cầu lympho cấp tính ở người lớn: điều trị thoái lui và trị liệu sau thoái lui. Điều trị thoái lui nhằm mục đích tiêu diệt tất cả các tế bào ung thư trong máu và tuỷ xương. Điều trị sau thoái lui nhằm điều trị bổ sung để đảm bảo tiêu diệt nốt các tế bào ung thư còn sót lại, và để ngăn ngừa tái phát.
Trong cả hai giai đoạn điều trị, một phương pháp điều trị bổ sung gọi là liệu pháp phòng ngừa trú ẩn hệ thần kinh trung ương (CNS) thường được áp dụng. Liệu pháp này gồm hoá trị toàn thân liều cao, hoá trị nội tuỷ mạc (đặt trực tiếp vào dịch não tuỷ) và xạ trị não. Liệu pháp phòng ngừa trú ẩn CNS (não bộ và tuỷ sống) được áp dụng để tiêu diệt các tế bào ung thư có thể “trú ẩn” trong hệ thần kinh trung ương (não bộ và tuỷ sống), khi hoá trị liều tiêu chuẩn không thể xử lí được.
Các phương pháp điều trị tiêu chuẩn thường được sử dụng trong 2 giai đoạn là hoá trị, xạ trị, hoá trị kèm cấy ghép tế bào gốc và liệu pháp đích.
Hoá trị
Hoá trị sử dụng thuốc để tiêu diệt tế bào ung thư hoặc ngăn chặn chúng nhân lên. Hoá trị toàn thân là hoá trị thực hiện bằng cách uống hoặc tiêm, các loại thuốc này tiếp cận các tế bào ung thư trên toàn cơ thể thông qua mạch máu. Hoá trị khu vực là hoá trị được đặt trực tiếp và một cơ quan hoặc bộ phân cơ thể hoặc dịch não tuỷ, do đó thuốc chủ yếu phá huỷ các tế bào ung thư ở vị trí đó.
Xạ trị
Trong phương thức xạ trị, tia X năng lượng cao được sử dụng để tiêu diệt các tế bào ung thư trong cơ thể. Xạ trị, kết hợp với hoá trị thường được sử dụng trong quá trình cấy ghép tế bào gốc như chế độ điều hoà trong việc cấy ghép.
Hoá trị kèm ghép tế bào gốc
Hóa trị phá hủy các tế bào tạo máu khỏe mạnh cùng với các tế bào ung thư trong tủy xương trong khi cấy ghép tế bào gốc thay thế các tế bào tạo máu bằng các tế bào của người hiến. Tế bào gốc từ một người hiến tặng sẽ tấn công các tế bào ung thư bạch cầu còn sót lại ở bệnh nhân mắc bệnh bạch cầu lympho cấp tính.
Bác sĩ sẽ đánh giá nguy cơ và lợi ích của việc cấy ghép tế bào gốc dựa trên kết quả gen của bệnh nhân ung thư lympho cấp tính, đáp ứng và bệnh sử.
Một phương pháp điều trị mới có tên thụ thể kháng nguyên dạng khảm tế bào T (CAR T) là một dạng liệu pháp tế bào giúp hướng dẫn tế bào T của bệnh nhân nhận biết và tấn công tế bào ung thư B. Liệu pháp này hứa hẹn và có thể thay đổi cách thức cấy ghép tế bào gốc trong tương lai.
Liệu pháp đích
Trong liệu pháp đích, thuốc và các chất khác nhắm vào các tế bào ung thư cụ thể để tiêu diệt hoặc ngăn chặn sự phát triển của chúng trong khi không gây hại tế bào bình thường. Hiện tại đối với bệnh bạch cầu lympho cấp tính ở người lớn, có các kháng thể phân tử nhỏ và đơn dòng mới có đã được chứng minh là có thể cải thiện khả năng sống sót cho bệnh nhân.
Mặc dù không có cách nào để ngăn ngừa bạch cầu lympho cấp tính, nhưng những cách sau đây có thể làm giảm nguy cơ phát triển căn bệnh này:
- Không hút thuốc
- Tránh hoặc hạn chế tiếp xúc với các hoá chất công nghiệp như benzen bằng cách mặc đồ bảo hộ.
- Tránh hoặc hạn chế tiếp xúc bức xạ bằng cách mặc đồ bảo hộ.
- Tránh điều trị ung thư bằng thuốc phóng xạ và hoá trị có khả năng làm tăng nguy cơ mắc bạch cầu lympho cấp tính ở người lớn. Tuy nhiên, một số người có thể yêu cầu các loại thuốc cụ thể để điều trị.
CanHOPE là một dịch vụ hỗ trợ và tư vấn ung thư phi lợi nhuận do Trung tâm Ung thư Parkway, Singapore cung cấp. CanHOPE bao gồm một đội ngũ hỗ trợ chăm sóc, hiểu biết và có kinh nghiệm cùng với sự tiếp cận các thông tin toàn diện về một loạt các chủ đềvề giáo dục và các hướng dẫn trong điều trị ung thư.
CanHOPE cung cấp:
- Các thông tin ung thư cập nhật cho bệnh nhân bao gồm các cách để ngăn ngừa ung thư, các triệu chứng, nguy cơ, xét nghiệm kiểm tra, chẩn đoán, các phương pháp điều trị và nghiên cứu hiện tại.
- Giới thiệu tới các dịch vụ liên quan đến ung thư, chẳng hạn như các cơ sở xét nghiệm và kiểm tra, các trung tâm điều trị và tư vấn bác sĩ phù hợp.
- Lời khuyên và tư vấn ung thư về chiến lược kiểm soát các tác dụng phụ trong quá trình điều trị, đối mặt với bệnh ung thư, chế độ ăn uống và dinh dưỡng.
- Hỗ trợ tâm lý và tinh thần cho những người bị bệnh ung thư và những người chăm sóc họ.
- Các hoạt động hỗ trợ nhóm, tập trung vào kiến thức, kỹ năng và các hoạt động hỗ trợ để giáo dục và nâng cao nhận thức cho bệnh nhân và những người chăm sóc.
- Các nguồn lực cho các dịch vụ hỗ trợ và phục hồi chức năng
- Các dịch vụ chăm sóc giảm nhẹ để cải thiện chất lượng cuộc sống của các bệnh nhân ung thư giai đoạn tiến triển.
Đội ngũ CanHOPE sẽ đồng hành cùng với bệnh nhân để hỗ trợ và chăm sóc cá nhân, vì họ đang cố gắng chia sẻ một chút hy vọng với tất cả những người mắc bệnh.